یزد شهر فرهنگ، تاریخ و شهر هنر و معماری است که در هر گوشه و کناری از آن زیبایی های زیادی وجود دارد که نظر هر نوع بیننده ای را به خود جلب می کند. وجود این زیبایی ها و همچنین وجود صنایع دستی فراوان باعث شده است که این شهر یکی از گردشگر پذیر ترین شهر های ایران باشد و همین امر یکی از دلایل زنده ماندن این صنایع در طول تاریخ بوده است.
از جمله ویژگی های مهم این محصولات عبارتند از: رنگ آمیزی های جذاب، طرح های اصیل و نوین، خلاقیت هنرمندان و استادان یزدی، عدم نیاز به تجهیزات گران قیمت برای ساخت آن ها و هماهنگی با آداب و رسوم و سنت ها و ویژگی های فرهنگ محلی. این ویژگی ها همواره باعث ثبات جایگاه ویژه صنایع دستی یزد در بین مردم ایران و سایر نقاط جهان شده است. صنایع دستی یزد چیست؟ در این بخش از بلاگ گیلی شاپ قصد داریم اطلاعات کامل تری در خصوص انواع صنایع دستی زیبا و ماندگار یزد در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.
البته اگر علاقه مند به تهیه و خرید صنایع دستی یزد هستید می توانید محبوب ترین و زیباترین هنر های دست این منطقه را در گیلی شاپ مشاهده و خریداری کنید. همچنین این استان دارای سوغات خوشمزه و لذیذی است که با مراجعه به بخش “سوغات یزد چیست” می توانید اطلاعات کامل تری متنوع ترین سوغات تبریز به دست آورید.
صنایع دستی یزد چیست | آشنایی با لیست انواع محبوب ترین صنایع دستی استان یزد
همانطور که اشاره کردیم بخش مهمی از سیاست های جذب گردشگر در استان یزد استفاده از صنایع دستی این استان است. صنایع دستی هر شهر می تواند نشان دهنده خصوصیات مردم، فرهنگ و آداب و رسوم آن شهر باشد. جالب است بدانید که صنایع دستی هر شهر کاملا بسته به نوع آب و هوا، اقلیم و شغل و پیشه اصلی مردم آن شهر می تواند متفاوت باشد.
این شهر به دلیل قدمت و تمدنی که دارد، صنایع دستی خاص و زیبایی را در دل خود پرورش داده است که از جمله صنایع دستی این استان می توان به هنر هایی همچون قالی بافی، زیلو بافی، ترمه بافی، چادر شب، زری بافی، شمد بافی، سفال و سرامیک، گیوه بافی، کاشی سازی، قلم زنی و نمد مالی اشاره نمود که در ادامه هر یک را به اختصار شرح خواهیم داد.
قالی بافی
بافتن فرش و قالی دست بافت از اصلی ترین صنایع دستی مردم یزد است. این قالی و فرش ها به حدی زیبا و چشم نواز هستند که در سر تا سر جهان خواهان و خریدار دارند. جالب است بدانید حدود بیشتر از 50 درصد از فرش های دست بافت بافته شده توسط هنرمندان و استادان این شهر در بازار های خارج از استان به فروش می رسند.
این فرش ها دارای نقوش خاصی هستند که نمایانگر خصوصیات و سنت و آداب و رسوم مردمان سرزمین یزد است و نقوش قالی یزد با نقوش قالی های استان ها و شهر های دیگر ایران متفاوت است. از اصلی ترین نقوش به کار رفته در قالی یزد می توان به گل و ماهی، هراتی، کرمانی و سردار جنگل اشاره کرد.
زیلو بافی
زیلو نوعی زیر انداز نرم پنبه ای است که از این زیرانداز با دوام و مقاوم می توان در مناطق کویری استفاده نمود. شهر میبد یزد از اصلی ترین مراکز ساخت این صنایع دستی است. قدمت زیلو بافی در استان یزد و شهرستان میبد به دوران قبل از ورود اسلام به ایران بر می گردد. قدیمی ترین زیلو ساخته شده در کشور نیز در حال حاضر در مسجد جامع میبد قرار دارد.
متاسفانه در دوران حاضر به دلیل کاهش تقاضای استفاده از زیلو از تعداد بافندگان این صنایع دستی کم شده است. از نقش ها و طرح هایی که در ساخت زیلو کاربرد زیادی دارند می توان به لفک، رکنه دونی، بند رومی، کلید، هشت پر بزرگ و هشت پر کوچک اشاره کرد. معمولا زیلو ها در رنگ های متنوع و زیبایی بافته می شوند اما رنگ غالب در آن ها آبی، سفید، قرمز و سبز است.
زیلو در گذشته از مهم ترین محصولات و کالاهای استان یزد بوده است و درآمد بسیاری از مردم شهر با بافندگی زیلو تامین می شده است. اکثر اوقات نیز این زیلو ها به سفارش بازرگانان بافته می شده است. امروزه تولیدات زیلو و محصولات هنر استادان این عرصه توسط مسجد ها و تکایا استفاده می شود.
صنایع دستی یزد چیست
ترمه یزدی
ترمه نوعی پارچه است که در مصارف مختلف به کار گرفته می شود. تار به کار رفته در این پارچه از جنس ابریشم طبیعی و پود به کار رفته در آن ترکیبی از ابریشم، پشم و کرک الوان است. در گذشته به دلیل اینکه ترمه را با انگشتان دست می بافتند به این هنر انگشت باف نیز می گفتند. امروزه تولید این ترمه ها به صورت نیمه اتومات انجام می شود.
ترمه دارای انواع مختلفی است، مدل های ترمه عبارتند از: شال محرمات، شال بندی، شال اتابکی، شال راه راه، شال کشمیری، شال یزدی، شال امیری، شال رضایی و شال چارقدی. همچنین نقوشی که برای ساخت این پارچه ها به کار گرفته می شود نقوش بته جقه، گل شاه عباسی و شاخ گوزنی است. با خرید ترمه می توانید از این محصول که ریشه در پانصد سال صنایع دستی شهر یزد دارد بهره مند شوید. زرتشتیان اولین کسانی بودند که از ترمه در مجالس شادی خود استفاده می کردند.
چادر شب یزدی
یکی دیگر از صنایع دستی یزد، چادر شب است. چادر شب نوعی از پارچه است که به صورت رنگارنگ بافته می شود و طرح هایی چهار خانه دارد. الیاف به کار رفته در ساخت چادر شب از جنس پنبه است و در دو نوع مختلف ساخته می شود. یک نوع که نوع نازک تر چادر شب است و به نوع رختخواب پیچ معروف است و نوع دیگر که به چادر شب صحرایی معروف است و مدل ضخیم تری از چادر شب است. چادر شب صحرایی معمولا برای جا به جایی محصولات کشاورزی استفاده می شود.
زری بافی یزدی
زری بافی از دیگر صنایع دستی یزد است که دارای قدمت طولانی است و به دوران هخامنشی باز می گردد. بافت پارچه های زری بافی بسیار ارزشمند و گرانبها هستند و از ظرافت بالایی نیز برخوردارند. در زری بافی تار استفاده شده از جنس ابریشم خالص است و پود به کار رفته از ابریشم رنگی و نخ گلابتون است.
در ایام گذشته و در زمان پادشاهی از این نوع پارچه جهت آرایش و زیبایی کاخ پادشاهان استفاده می شد و یکی از منسوجات مختص ایران بوده است. در حدود دو هزار سال پیش تولیدات ابریشمی در کشور و خصوصا یزد، در بین مردم سایر کشور های جهان دارای شهرت بسیار خوبی بوده است و زری بافی یکی از این صنایع دستی است که تا به امروز نیز در بین مردم ایران زنده نگه داشته شده است.
شمد بافی
شمد از دیگر منسوجات مختص استان یزد است که جزو صنایع دستی این استان است که به عنوان رو انداز استفاده می شود. این پارچه نازک به طور کلی در رنگ های جذاب و روشن و در دو طرح راه راه و چهارخانه بافته می شود. جنس الیاف به کار رفته در شمد نیز از جنس پنبه یا در برخی حالات از جنس ابریشم مصنوعی است.
سرامیک و سفال
از اولین دست سازه های بشر از دوران بسیار کهن، سفال بوده است. این صنایع دستی از حدود هشت هزار سال قبل تا به امروز وجود داشته و همواره مورد توجه بوده است. شهرستان میبد در استان یزد یکی از مهم ترین مراکز تولید سفال و سرامیک در کشور عزیزمان است. شهرستان میبد به دلیل وجود منابع بسیاری از گل رس، توانسته رونق بسیار خوبی در تولید سفال و سرامیک ایجاد نماید. با خرید این ظروف بسیار زیبا که نقوش جذاب و چشمگیری دارند می توانید زیبایی محل زندگی خود را چند برابر کرده و در عین حال از این صنایع دستی که ریشه در تاریخ کشور عزیزمان دارد استفاده نمایید.
انواع صنایع دستی یزد چیست
گیوه بافی
گیوه نوعی پاپوش بسیار خنک و راحت است که بسیار با دوام نیز می باشد و با توجه به شرایط محیطی استان یزد و گرمای هوای این محدوده یکی از بهترین پاپوش های قابل استفاده در این استان و همچنین مناطق گرمسیر است. جنس این گیوه ها از نخی که از پنبه گرفته شده است می باشد و معمولا توسط زنان روستایی در مناطق مختلف یزد ساخته می شود.
قلم زنی
قلم زنی از دیگر صنایع دستی بی بدیل و زیبای استان یزد است که طی آن نقوش زیبا و چشم نوازی بر روی فلزاتی مانند طلا، نقره، مس و برنج ایجاد می کنند. این هنر نیاز به آموزش بسیار دارد و هنرمندان و استادان این حوزه بسیار با ظرافت و با حوصله نقوش زیبایی را بر روی اشیا فلزی حک می کنند. این هنر بسیار باستانی و دارای چندین هزار سال قدمت است و قیمت آن کاملا بستگی به جنس ظرف و شرافت حکاکی آن دارد.
نمد مالی
نمد نوعی زیر انداز است که با استفاده از فشار دادن و غلتاندن پشم گوسفند ایجاد می شود. ساخت این نوع از زیر انداز ها توانایی جسمی بالایی را می طلبد. پشم گوسفند با کمی کف و صابون ترکیب شده و به مدت طولانی بر روی زمین به وسیله دست و پا غلتانده می شود تا بافت پشم در هم تنیده شده و یکدست شود. در تولید نمد از پشم های رنگ شده با رنگ طبیعی نیز استفاده می شود که زیبایی دو چندانی را به زیر انداز یا محصولات ساخته شده با این روش می بخشد.
لیست کامل صنایع دستی یزد
کاشی سازی
در کاشی سازی یزدی از طرح ها و نقوش سنتی و با اصالت ایرانی استفاده می شود. این هنر در یزد دارای حدود هفتصد سال قدمت است و معمولا از رنگ آبی فیروزه ای در ساخت این صنایع دستی استفاده می شود که می تواند به نمای داخلی یا خارجی خانه جلوه ای چشم نواز ببخشد.